Op weg naar een veilig, gezond en weelderig Tilburg Noord
Geen wegverbetering of er sneuvelt een rij bomen, geen bouwplan of er verdwijnt een groenstrook. Bij de herinrichting van het Wagnerplein ging een stuk park tegen de vlakte, om plaats te maken voor een snikheet plein. Tilburg is regelmatig de heetste stad van Europa!
Ook aan de groene stadsrand wordt flink ‘geknabbeld’. In het Noorderbos staan rust, stilte en biodiversiteit onder druk. De vergroening van Tilburg richt zich alleen op de binnenstad. Daarmee schiet het stadsbestuur schromelijk tekort in het verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving in Noord, een wijk waar de kwetsbare groepen zijn oververtegenwoordigd.
Voor een gezonde leefomgeving moeten bewoners dus zélf in actie komen!
Daarvoor is groenTnoord bedacht – om Tilburg Noord voor de komende generaties groen, veilig en gezond te maken.
Uitnodiging
Om van dit burgerinitiatief een relevante én succesvolle organisatie te maken is expertise en zorgvuldigheid nodig. Voor de oprichting van groenTnoord zoeken we dan ook ‘professionele vrijwilligers’ met kennis en/of interesse op het gebied van o.a. organisatie, media, communicatie, copywriting en onderzoek, etc. Van belang is het helder formuleren van doelstellingen m.b.t. de samenhang tussen omgevingskwaliteiten, gezondheid en ecologie.
groenTnoord wil, als onafhankelijk burgerinitiatief, bewoners prikkelen om mee te denken en vooral ook mee te doen, om een integrale visie én een praktisch programma te ontwikkelen dat een gezonde leefomgeving in Tilburg Noord naderbij brengt.
Doe mee en stuur een mailtje, waarin je kort aangeeft waarom en hoe je denkt bij te dragen, aan: groenTnoord@gmail.com
Kwaliteit leefbaarheid Tilburg Noord bedreigd
https://www.bestrijdingsmiddelen-omwonenden.nl/faq
Nederland verliest 8.5 ha groene ruimte per dag, volgens ex-Rijksbouwmeester Floris van Alkemade in 2020.
Ook in en rond Tilburg zien we dat gebeuren, terwijl mét Covid-19 de behoefte aan een veilige, gezonde, groene omgeving alleen maar is gegroeid.
Noord achtergesteld.
Dat een veilige, groene omgeving en schone lucht bijdragen aan de volksgezondheid en het welbevinden van stadsbewoners is een wetenschappelijk feit. Onlangs maakte het CBS bekend dat de coronasterfte beduidend hoger is in wijken waar de kwaliteit van de leefomgeving én de inkomens laag zijn. Veel mensen in Tilburg Noord leven 7 jaar korter dan gemiddeld!
Tilburg Noord kent al jaren een wijkwethouder van GroenLinks. Dankzij of desondanks? blijft het in alles een achtergestelde woonwijk. Voor de gezondheid en het welbevinden van ALLE bewoners is het van belang dat er een integraal plan komt om hierin verandering te brengen.
Meer behoefte aan veilig groen.
Sinds de toenemende hittestress en de lock-downs ontdekken steeds meer bewoners de weldaad van de groene ruimte. De groenstroken, plantsoenen en parken, de stadsrand en het Noorderbos, worden steeds meer gebruikt voor picknicks, sport en als wandelgebied. Tegelijk zien we dat óók in Tilburg Noord de kwaliteit van de groene omgeving hard achteruitgaat. Er komt nauwelijks groen bij, er gaat veel meer groen af! Hoe lovenswaardig dat enkele tinyforest hier en daar en de vrolijke tegeltuintjesmode ook zijn, een effectieve barrière tegen de sluipende kaalslag op groen is het in de verste verte niet.
Voor de vele sporters, fietsers en wandelaars die willen genieten van de rust en het weidse uitzicht aan de stadrand, is het op de 80- en 60km-wegen ook al niet veiliger geworden. Die ruime blik wordt overigens steeds meer bedreigd. Nu burgers hebben verhinderd dat op Zwaluwenbunders industrie komt, wordt vol ingezet op de huidige stadsrand. Zonder bezwaar zal die worden volgebouwd, zodra de 150Kvolt-hoogspanning van TenneT ondergronds is gebracht. Landschapspark Pauwels, dat belooft het landschap ‘een impuls’ te geven, beoogt in werkelijkheid de exploitatie van het gebied door puur zakelijke ‘stakeholders.
Sowieso worden de inwoners van Noord bewust omtrent alle ingrijpende ruimtelijke plannen binnen hun leefomgeving in het ongewisse gelaten. Welke wereld geven wij door aan de volgende generatie?
Al een boomkikker gezien?
Een apart hoofdstuk is het Noorderbos. De voormalige vloeivelden vormen inmiddels een groene zone waarvan het belang voor het welbevinden van de wijkbewoners de komende jaren alleen maar zal toenemen. Na zandwinning eind jaren ’90 is een plas ontstaan die dertig (30!) jaar later, in 2019, is ‘opgeleverd’ door Heijmans NV. De plas is ondieper gemaakt, eerst met grond, later met bagger uit De Reeshof, waarin zich een variëteit aan invasieve exoten bevonden. Daarbij is een aangrenzend rustgebied kaal gemaakt en opengesteld voor wandelaars. De bestuurlijke visie omtrent het Noorderbos rijkt nauwelijks verder dan recreatie en beheer op afstand: het onderhoud is uitbesteed aan Boomrooierij Weijtmans Udenhout – ‘Robuuste zekerheid sinds 1921’, dat een weinig subtiele voorkeur voor zwaar materieel en, gezien tijdstip en achtergelaten ravage, geen oog heeft broedseizoen, kwetsbare bodem en begaanbaarheid voor bezoekers.
Binnen Pauwels zou het Noorderbos een ecologische verbindingszone zijn tussen natuurgebieden De Brand – Udenhout en Huis ter Heide – De Moer. Om de migratie van de boomkikker hiertussen te bevorderen zijn poelen aangelegd en is op termijn voorzien in een recreaduct (?) om de diertjes autosnelweg N261 over te helpen. Effectiviteit noch de begroting (ca €250 miljoen) van dit kunstwerk t.b.v. fietsers, wandelaars en boomkikkers is verre van transparant. Enkele poelen zijn verworden tot hondenspeelplaats en de handhaving in het Noorderbos is praktisch gezien nul. Ondanks de suggestie van natuurclubs en deskundigen en filmpjes als Nieuwe kansen voor de boomkikker in Brabant is de beoogde migratie van de boomkikker fysiek onmogelijk. Het voornemen tot herintroductie en ‘upgrading’ van het gebied tot waterpark, lijkt ingegeven door de behoefte de zakelijk aanspraken op dit gebied te omlijsten met een groen randje; greenwashing dus.
Intussen wordt de biodiversiteit van het Noordebos bedreigd door zwerfvuil, huishoudelijke dump, drugsafval, vandalisme, motorcrossers, ondeskundig onderhoud, loslopende honden en katten, bespuiting van aanliggende akkers en plannen voor horeca, een pretpark en een mountainbiketracé. Inmiddels zijn nagenoeg alle grond- en struikbroeders uit het gebied verdwenen. Toch blijft Pauwels voor Midpoint, De Efteling en andere smart-Leisure-boeren vooral object om méér long-stay-toeristen te trekken.
Naïviteit wordt misleiding
Het landschap van De Baanen – De Steegen, tussen De Moer, Udenhout en Tilburg, zou er volgens de vertrokken GL-wethouder Mario Jacobs verloederd bijliggen. Een landschap negatief beschrijven is een beproefde methode om ‘daadkracht’ te tonen en het een flink op de schop te nemen.
Komt die voortvarendheid de natuur ten goede?
Al in 2016 waren veel burgers verontrust omtrent kaalslag die nu stikstof- en biodiversiteitscrisis heet. In een vlaag van goedbedoelde naïviteit bracht Natuurmonumenten (Nm)ca 500 bezorgde burgers bijeen om te praten over natuur & landschap tussen Tilburg en Loon op Zand. Uit deze Landschapsconferentie TLZ ontstonden 13 werkgroepen, terwijl tegelijkertijd een geheim overleg werd gestart tussen Tilburg, Loon op Zand, 2 Waterschappen, Nm, Brabants Landschap, ZLTO en De Efteling. In het Convenant Landschapspark Pauwels werden de zakelijke belangen van deze ‘stakeholders’ afgekaart. Een landschapsarchitect heeft die afspraken vervolgens in een gelikt plan gegoten. Alleen ‘werkgroepen’ met een zakelijke/particulier belang praten nog mee. De rest is ‘het bos in gestuurd’ – einde inbreng burgerstem! Nm heeft intussen de natuurcompensatieverplichting, ten gevolge van de uitbreiding van De Efteling, binnen!
Natuur versus landhonger
Niet lang geleden stond een Tilburgse wethouder in Wijkevoort met wat regenwormen in zijn hand. De beestjes werden ritueel aan de aarde toevertrouwd onder het even zorgzame als inspirerende motto: Voor tijdelijke natuur!
Vanuit hetzelfde ‘elan’ krijgt ook in Park Pauwels de natuur een oppepper. Maar wie door de marketingtaal heen kijkt, ziet een tekentafelplan dat vooral de vraag naar meer toerisme, recreatie, waterberging, energie, woningbouw, industrie, boerenbelang en middenstand dient. De ideeën binnen Landschapspark Pauwels zijn duidelijk ingegeven door zakelijke belangen voor de korte termijn.
Het belang van natuur, biodiversiteit, rust, ruimte, stilte, schone lucht en gezondheid (het zogenaamde Zwakke Belang) is er ondergeschikt aan het economisch belang. Mét Zwaluwenbunders, Wijkevoort en andere roofbouwprojecten op ruimte, is dit een zoveelste voorbeeld van de, letterlijk, ziekmakende fixatie op economische groei en de invloed van financiële elites op het overheidsbeleid (quote Bert Wagendorp VK 14-04-2021).
Landschapspijn – het ontbreken van samenhang
De milieueffecten, financiële onderbouwing én de exacte belangen van de diverse stakeholders binnen het plan Pauwels zijn even vaag als summier. Mede in dit licht is het verontrustend én beschamend met welk gemak de Tilburgse gemeenteraad instemt met dit op grote schaal ingrijpen in de leefomgeving van tienduizenden wijkbewoners, zonder dat die als belanghebbenden bij de plannen worden betrokken, laat staan gehoord zijn. Hier wreekt zich het gebrek aan inzicht en democratische controle op de ruimtelijke ordening binnen stad en regio. Gemeenten zijn domweg niet in staat de complexiteit van alle ins en outs rond dergelijke plannen af te wegen. In de huidige discussie over macht en tegenmacht zien we dat, ook in Tilburg, nauwelijks kritisch en vanuit onafhankelijke expertise over het economisch/ruimtelijk beleid omtrent stad en regio wordt gedebatteerd. Alsof er geen dispuut over Wellbeing Economy bestaat, bijvoorbeeld www.moralmarkets.org.
Intussen neemt de zorg over de leefbaarheid toe. Mét het groen en de biodiversiteit verdwijnen sluipenderwijs ook de rust uit de wijk, de stadsrand en het buitengebied. Een vervuilde, lawaaierige omgeving lokt meer vuil en lawaai uit. Soorten en aantallen flora en fauna nemen af. Tegelijk komt de gemeente ongeremd tegemoet aan de vraag naar ruimte door er omstreden economische activiteiten in toe te staan. Het verdriet over het verlies aan natuur en open ruimte staat tegenwoordig bekend als landschapspijn.
Voor groenTnoord zijn biodiversiteitsschade, klimaatopwarming en volksgezondheidsrisico’s aspecten van één, samenhangend probleem. Ook de volksgezondheid vraagt om een ander ruimtelijk beleid. Waar nu aan de stadsrand nog intensieve landbouw bedreven wordt, inclusief spuiten met schadelijke gewasbescherming, moet schone landbouw komen voor lokale voedselproductie (Locals for Locals) en ruimte voor natuur- en voedseleducatie, stads-, school-, pluktuinen. De bewoners van Noord moeten zélf ontdekken hoe hun omgeving gezonder en zorgvuldiger beheerst en ingericht wordt. Vóór alles moet de groene ruimte de lokale behoefte aan een gezonde leefomgeving dienen, dus voorbehouden blijven om ‘op adem te komen’. Dat betekent dat de bouwbehoefte binnen de huidige stadsgrens gerealiseerd moet worden. Het gaat dus om inbreiding, niet om uitbreiding van de bebouwde omgeving. Met méér ruimte voor groen is dat een boeiende uitdaging.
GroenTnoord is een onafhankelijk initiatief waar bewoners met elkaar in gesprek gaan over wat er nodig is om de kwaliteit van de leefomgeving in Noord te verbeteren. Denk aan plannen die het gebied veiliger maken voor wandelaars, sporters en fietsers. Of aan een beter, socialer en milieuvriendelijker groen- en natuurbeheerplan. Alleen als bewoners samenwerken, blijven natuur & landschap in en rond Tilburg Noord voor toekomstige generaties behouden.